Merhaba, Nutuk – Mustafa Kemal ATATÜRK Orijinal Nutuk sizlerle
Lozan Barış Konferansı’na
Tevfik Paşa ve arkadaşları
da iştirak etmek istiyordu
Arz etmiştim ki, saltanatın lağvı, Lozan
Konferansı’na İstanbul’dan da bir delege heyeti davet edilmesi ve İstanbul’un, yani Vahdettin ve Tevfik Paşa ve arkadaşlarının dahi
böyle bir daveti, Türk milletinin büyük erneklerle, fedakarlıklarla elde ettiği
menfaatı küçültrnek, belki de manasız bir mahiyete düşünnek pahasına olduğu halde, kabul eylemesi yüzünden ileri gelmişti .
Tevfik Paşa, evvela benim şahsıma bir telgraf verdi. 17 Teşrinievvel
[Ekim] 1 922 tarihli olan bu telgrafnamede, Tevfik Paşa, kazanılan zaferin,
bundan böyle, İstanbul ve Ankara arasında anlaşmazlık ve ikiliği kaldınnış
ve milli birliğimizi temin etmiş olduğunu yazıyordu. Yani, Tevfik Paşa dernek istiyordu ki, memlekette düşman kalmadı, dolayısıyla padişah yerinde,
hükümet onun yanında; millete düşen, bu makamların vereceği emirlere itaat etmektir. Bu takdirde birliğe mani elbette bir şey kalmamış olur. Yalnız,
Ankara’dan biraz daha hizmet isternek akıllılığını gösteriyordu. O da, Barış
Konferansı’na İstanbul’un ve Ankara’nın birlikte davet edileceğine dayanarak
daha evvel tarafımdan gayet gizli talimatı taşıyan bir zatın mümkün süratle
İstanbul’a gönderilmesini temin etmek idi (Vesika: 260).
Tevfik Paşa’ya tebliğ edil mek üzere, İstanbul’da Hamit Bey’e yazdığım
telgrafname ile “Tevfik Paşa ve arkadaşlarının devlet siyasetini karıştınnaktan sakınmamaları hususunun ne derece büyük mesuliyet doğuracağının aşikar olduğunu” bildirdim (Vesika: 261).
Ne yazık ki Hamit Bey, bu telgrafnamemin aynen Tevfik Paşa’ya bildirilmesi lazım geldiğinde tereddüte düşmüş, bunu kendine mahsus direktif saymış. Bununla beraber, bu telgrafnamem muhteviyatı dairesinde Tevfik Paşa’ya üç gün zarfında beş kere tebligatta bulunmuş. Hatta Tevfik Paşa ve çalışma arkadaşlarının Konferans’a delege göndennemeleri için gazetelere,
ajansıara tebliği icap eden beyanatın esaslarını ihtiva eden bir müsvedde dahi göndenniş (Vesika: 262).
