Kürtçe Farsça Ortak Kelimeler - Şeyhmus ORKİN

Hint Avrupa dil ailesinin İranî grubuna mensup Kürtçe ve Farsça, gramer ve telaffuz bakımından her ne kadar bir takım farklılıklara sahip olsalar da, iki dilin kelime haznelerindeki ortak kelime sayısı oldukça fazladır. Aynı dil ailesine mensup olan Kürtçe ve Farsça’daki ortak kelimelerin çoğunluğu birebir ortak yapıya sahipken bir kısım ortak kelimelerde ise zamanla meydana gelmiş bazı telaffuz farkları vardır. Bu proje ödevinde Farsça öğrenimi için hazırlanmış Dr. Ahmet Saffar Mukaddem’in “AZOFA” adlı eserinin birinci cildi ile Abdulah İncekan’nın Kürtçe öğrenimi için hazırladığı “Ez Kurdî Hîn Dibim” adlı kitabının tümü taranıp mevzu bahis kitapların temel kelime haznelerindeki Kürtçe-Farsça ortak ve farklı kelimeler tespit edilmiştir. Çalışma neticesinde 203 tane isim, 61 fiil, 65 zarf, 73 sıfat 15 tane edat-bağlaç ve 18 tane de zamir olmak üzere toplam 435 kelime incelenmiş. Her iki kitabın temel kelime haznesini oluşturan 435 kelimeden 222’sinin ortak 213’ünün ise farklı olduğu sonucuna varılmıştır. Elde edilen sonucun daha iyi anlaşılması için “temel kelime haznesi” veya “temel söz varlığı” kavramına biraz dikkat çekmek gerekiyor. Bu kavram “çekirdek sözcükler” olarakta ifade edilip, dilde çok az değişime uğrayan ve insan yaşamında birinci derecede önemli olan kelimeler olarak tanımlanır. Genelde yabancı dil öğreniminde başarı oranının arttırılması için üzerinde durulan temel kelime haznesi, dilin yapısı hakkında da önemli bilgiler içerdiği için dilbilimcilerin dikkatini çekmiştir.

Temel söz varlığıyla ilgili Doğan Aksan da, (2009, s.17) şöyle demektedir, Her dilde kuşaktan kuşağa aktarılarak yaşayan bu öğeler, insan yaşamında birinci derecede önemli olan, insana ve çevresine ,ilişkin önemli kavramları yansıtan sözcüklerdir: Başta baş, göz, kulak, el ayak gibi organların adları olmak üzere ana besin maddesi sayabileceğimiz su, buğday, et, balık gibi nesnelerle insanın yakın ilişki içinde bulunduğu at, inek, koyun gibi hayvanlar, tarım hayvanları, tarım araçları insanların en çok kullandıkları
somut eylem gösteren almak, vermek, yemek, içmek, gitmek, gelmek gibi sözcüklerle bir iki beş on yüz, bin gibi sayı adları örnek gösterilebilir. Temel söz varlığı (vocabulaire essentiel, basic vocabulary, Grundwortschatz) adı da verilen bu sözlerin dilde en az değişen öğeler olduğu 1000 yılda bunun ancak aşağı yukarı %19’unun değiştiği %81’inin yaşamını sürdürdüğü ileri sürülmüştür.